Natte natuur in de zandgroeven van het noorden

Natuur met een turbulent verleden. Zo kun je de ‘zandgroeven’ van de Schoorlse Duinen het beste omschrijven. In het noorden van het duingebied is vroeger op grote schaal zand afgegraven. In de diepe gaten die achter bleven, is een rijke natuur ontstaan die je op drie plekken kunt beleven: Pirolavallei, Hargergat en Groeterzandgat. Elke plek biedt een unieke ervaring met specifieke planten en dieren. Je kunt ze goed met elkaar combineren tijdens een wandeling. Met onderweg een aantal mooie uitkijkpunten op hoge duintoppen. Na het rondje in de duinen wachten de terrassen in Hargen en Groet op een gezellige afsluiting.

Zandmennerij Hargen

Het is moeilijk voor te stellen als je nu door de duinen bij Hargen wandelt, maar tot in de jaren 60 van de vorige eeuw werd hier met man en macht zand afgegraven. Grote hoeveelheden zand werden via schuiten over het water van de Hargervaart tot ver buiten de landsgrenzen vervoerd. Het zuivere witte zand was vooral populair als grondstof in de Engelse glasindustrie, maar werd ook gebruikt voor metselwerk, om de grachten in Amsterdam te dempen en om boerenerven op te hogen. Na tientallen jaren zandwinning resteerde er enorme gaten in het landschap. Een groot verlies voor de natuur zou je denken, maar al snel keerde het tij. In de laag, afgegraven vlaktes kwam kwelwater aan de oppervlakte. Het duurde niet lang voordat er op het kale zand een indrukwekkende plantenrijkdom ontstond, die tot op de dag van vandaag te bewonderen is.

Warm licht en ochtendmist tijdens zonsopkomst in het Hargergat aan de rand van de Schoorlse Duinen | © Ronald van Wijk Fotografie

Via het Hargergat stroomt het water uit de Schoorlse Duinen richting de polders

Uitzicht over meertjes in Pirolavallei

De enorme omvang van de zandwinning is goed te zien in de Pirolavallei; een grote vlakte ten noorden van de Hargerzeeweg. Ooit lagen hier duinen van 30 meter hoog, nu is het landschap er weids en open. De vallei zelf is niet toegankelijk voor publiek, maar goed te overzien vanaf de paden. Op de hogere duinen aan de noordkant (Camperpad) heb je een mooi uitzicht over de lager gelegen vallei met meertjes en bosje (o.a. eik, grauwe wilg, zachte berk en zwarte els). De bomen bieden de grazende schapen dekking voor wind en regen. De ondiepe plassen zijn in 1991 gegraven om de natuur een handje te helpen.  Op de glooiende oevers groeit oeverkruid, een plantje dat elders in de provincie zeer zeldzaam is. En in het water komt buigzaam glanswier voor.

Klimopwaterranonkel in Hargergat

Ten noorden van de Pirolavallei ligt het Hargergat, met misschien wel de bekendste duinrel van Nederland. In een mooi ‘romantisch’ dal bevindt zich een verborgen bron waaruit continu kraakhelder water stroomt. Via ondiepe loopjes en beken vindt het water haar weg door kleurige, bloemrijke hooilanden om uiteindelijk via de nabijgelegen Hargervaart de regio te verlaten. Bij natuurliefhebbers is het Hargergat geliefd om de vele zeldzame planten en insecten die er voorkomen. Met als boegbeeld klimopwaterranonkel; een specialistisch plantje dat alleen groeit in helder, kalk- en voedselarm water. De duinrel en hooilanden zijn goed te overzien vanaf de Oude Heereweg én het uitkijkpunt op de hoge duintoppen van het Camperpad.

Struinen in speelterrein Groeterzandgat

Waar kwetsbare planten in de Pirolavallei en het Hargergat worden afgeschermd van bezoekers, kun je in het Groeterzandgat de natte natuur van dichtbij bewonderen. Hier delen planten en dieren hun leefgebied met spelende kinderen en nieuwsgierige fotografen. Het Groeterzandgat, gelegen aan de andere kant van Hargerzeeweg, is een speelterrein waar je vrij kunt rennen, klimmen en klauteren. De vallei is omgeven door steile duinhellingen, waarover een wandelpad loopt. Maar het mooiste deel vind je beneden, dicht tegen de oostelijke helling. Dit natte terrein staat ’s winters onder water en valt in de loop van de zomer droog. Dan zie je er typische planten als dophei, kruipwilg en drienervige zegge. Extra leuk is het vleesetende en fotogenieke plantje zonnedauw. Zelfs de zeldzame moeraswolfsklauw is een mogelijkheid.

Vanaf de duiningangen in Hargen kun je een deel van deze gemarkeerde route (rode pijltjes) volgen langs de Pirolavallei, Groeterzandgat en Hargergat. Met veel mooie uitkijkpunten onderweg.

staatsbosbeheer.nl

Een mooie rondwandeling vanaf de parkeerplaats bij Hargen aan Zee. Met onderweg o.a. het stuifduin Baaknol en de zandafgravingen bij Hargen en Groet. Route is beschikbaar als PDF en GPX bestand.

roots.routemaker.nl

In De Bokkesprong kun je terecht voor een lunch of diner na een wandeling in de duinen. Het restaurant is gevestigd in een authentieke stolpboerderij (met terras) direct naast de duiningang bij de Pirolavallei.

bokkesprong.nl

Een vakantiewoning op één van de beste plekken in de omgeving. Vanaf het terras kijk je uit over de mooie vallei van het Hargergat. Een unieke, rustige stek aan het einde van een doodlopende weg.

duinvallei.com

Wie van luxe houdt, zit gebeiteld in dit exclusieve park ten noorden van het Hargergat. Vanuit de ruime en smaakvol ingerichte vakantievilla's (met sauna en wellness) loop je zo de Schoorlse Duinen in.

duinvallei.com

Op natuurplatform waarneming.nl vind je een overzicht van planten en dieren die in het Hargergat zijn gezien door vrijwilligers. Inclusief foto's, geluiden en handige overzichtskaart van het gebied.

waarneming.nl
Plattegrond

Wandelkaart Schoorlse Duinen

Met de wandelkaart van de Schoorlse Duinen vind je altijd het juiste weg in het natuurgebied. Alle fietspaden, wandelpaden, mountainbikeroutes en ruiterpaden zijn overzichtelijk weergegeven. Gemarkeerde wandelroutes zijn in kleur uitgestippeld en makkelijk te volgen. De kaart is te koop in het Buitencentrum en de webwinkel van Falk.

Bestel kaart (€ 8,99)
Route

Pirolavallei & Groeterzandgat

De Pirolavallei en Groeterzandgat liggen vlak bij het dorp Hargen. Vanuit twee duiningangen sta je er direct midden in. Je kunt kiezen voor de ingang naast Restaurant De Bokkesprong (beperkte parkeergelegenheid) of de meer centrale duiningang bij de Hargerzeeweg (Parkeren aan De Heereweg). Hier vind je ook een startpunt van het wandelnetwerk noord-holland.

Navigatieadres: Heereweg 270, 1873 GE Groet

Toegang

Schoorlse Duinen

De Schoorlse Duinen zijn het hele jaar gratis toegankelijk. Een toegangskaart is niet nodig. Er zijn een aantal (speel)plaatsen waar je het wandelpad mag verlaten. De verharde fietspaden zijn eveneens toegankelijk voor rolstoelen. In het broedseizoen (van 1 maart tot 1 september) geldt een aanlijnplicht voor honden. Buiten deze periode mogen honden los, onder appèl.

Toegangsregels