Een perfect plaatje dat nergens anders is te zien

Het Zuiderachterveld ligt ten zuiden van Bergen aan Zee. Het is een open duinlandschap met veel variatie. Er zijn stuifkuilen, eiken- en berkenbosjes, natte valleien en grote plassen. Genoeg te zien dus! Er zijn geen gemarkeerde routes, dus voel je vrij om een eigen pad te kiezen. Ik kom er graag in mei en juni als de meeste planten in bloei staan. Er zijn een aantal zeer zeldzame soorten te zien, die alleen hier voorkomen. Een rondje struinen door het Zuiderachterveld  is goed te combineren met een wandeling op het strand of een bezoek aan de Verbrande Pan. Het aangrenzende fietspad (Woudweg) kan op zomerse dagen erg druk zijn, maar in het gebied zelf is het vaak lekker rustig.

Uniek kalkgrensgebied in Nederland

Het duin rondom Bergen is uniek in Nederland. Om dat te kunnen herkennen, hoef je geen wetenschapper te zijn. Een blik naar beneden is voldoende; het zand onder je voeten vertelt het verhaal. Ten zuiden van het dorp heeft het zand een gelige kleur en grove structuur. Dit kalkrijke zand is in een ver verleden aangevoerd door de Rijn. Ten noorden van het dorp ziet het landschap er anders uit. Hier is het zand wit en kalkarm. Tijdens de ijstijd is dit fijne, bijna poederachtige bergkristal meegevoerd met gletsers uit het noorden. Bij Bergen kwamen deze twee stromingen samen. Het is de enige plek waar zo’n overgangsgebied te vinden is. En dat zie je terug in de planten die er groeien.1

1 Bewogen Kustlandschap, Rolf Roos, 1995

Het rozenkransje bloeit in mei en juni. Dit plantje is super zeldzaam. Er zijn planten met roze (vrouwelijk) en witte (mannelijk) bloemen | © Ronald van Wijk Fotografie

Het rozenkransje bloeit in mei en juni. Dit plantje is super zeldzaam. In de duinen bij Bergen is een van de laatste populaties te vinden.

Het laatste bolwerk van rozenkransje

Plantenliefhebbers vanuit het hele land komen naar het Zuiderachterveld om zeldzame soorten te spotten. Bovenaan het lijstje staat vaak het rozenkransje. Dit 15 cm hoge plantje groeit nog maar op een handvol plaatsen in de Nederland. Waar rozenkransje op andere locaties onder druk staat of is verdwenen, houdt het goed stand in de duinen bij Bergen. Er groeien zowel mannelijke (witte bloemen) als vrouwelijke (roze bloemen) door elkaar. De bloemen worden o.a. door mieren bezocht, die met de verspreiding van stuifmeel van de ene na de andere plant een bescheiden rol spelen in de voortplanting. Een andere Nederlandse zeldzaamheid is het vogelnestje. Deze lichtbruine orchidee groeit alleen hier in de duinen bij Bergen.

Hellingen en valleien vol verrassingen

In mei en juni komen de duinroosjes massaal tot bloei en zijn de hellingen bedekt met witte, wuivende bloemen. Ook de vele bremrapen vallen dan op. Deze parasitaire planten hebben zelf geen bladgroen en onttrekken voedingsstoffen van andere planten. Vooral walstrobremraap is er veel te zien. Ze krijgen gezelschap van een hele reeks aan type duinplanten, zoals vleugeltjesbloem, bosaardbei, muurpeper, smalle wikke, kandelaartje en mannetjesereprijs. Tussen de duinhellingen liggen natte valleien waarin o.a. gentianen, bijenorchis, stekelbrem, geelhartje en verfbrem te vinden zijn. In andere valleien zijn er kleine bosjes ontstaan. Tussen de eiken en berken groeien grote struiken brem met de kenmerkende gele bloemen.

Een schilderachtig landschap vol inspiratie

Wie graag landschappen fotografeert of schildert, mag het zuidelijk deel van het Zuiderachterveld niet missen. Hier liggen een aantal grote plassen aan de voet van grillige duinen. Een enkele, scheef gewaaide meidoorn maakt het plaatje compleet. Met een beetje geluk dobberen de knobbelzwanen op het water en grazen de pony’s en hooglanders aan de oevers. Veel beter wordt een duinlandschap niet. Ik kom er graag om foto’s te maken of te genieten van de rust. Vanuit hier heb je twee opties om terug te gaan naar Bergen aan Zee. Richting het oosten lonkt de verkoeling en intimiteit van het bos bij de Verbande Pan. Of je kiest voor een wandeling over het strand via de nabijgelegen Strandslag Burgemeesterpaadje.

Op het natuurplatform Waarneming.nl vind je een overzicht van planten en dieren die recent zijn waargenomen in het Zuiderachterveld. Inclusief foto's, geluiden, kaarten en grafieken.

Waarneming.nl

Strandpaviljoen Blooming Beach ligt dichtbij de duiningang in Bergen aan Zee. Ideaal om even lekker bij te komen van een wandeling op het strand of de duinen van het Zuiderachterveld.

weareblooming.com/beach

Gasterij 't Woud ligt tegenover Duiningang Woudweg, aan de weg tussen Egmond en Bergen. Het café restaurant biedt lunch en diner in een warme en huiselijke sfeer vol maritieme accessoires.

het-woud.nl

Bij Villa BaZ kun je vakantiehuizen en appartementen huren in Bergen aan Zee, waaronder een aantal zeer mooi villa's met weids uitzicht over de zee én de duinen van het Zuiderachterveld.

villabaz.nl
Leestip

Duinen en mensen Kennemerland

Als je meer wilt weten over de geschiedenis en natuur van de duinen tussen Vogelenzang en Bergen, dan mag je dit boek niet missen. Met veel kaarten, foto’s en achtergronden. Het boek is inmiddels uitverkocht, maar nog goed tweedehands te vinden. Of bestel een digitale versie (PDF) bij de uitgever.

Bestel PDF (€ 9,50)
Route

Zuiderachterveld

Het Zuiderachterveld is het beste te bezoeken vanaf Duiningang Woudweg in Bergen aan Zee. Volg het fietspad een paar minuten voordat aan de linkerkant het wandelpad (Paadje van Praat) begint. Je kunt ook starten vanaf Duiningang Woudweg in Het Woud, maar dat is langer wandelen (circa 20 minuten) voordat je het gebied bereikt.

Navigatieadres: Parkweg 31, 1865 AE Bergen aan Zee

Toegang

Noordhollands Duinreservaat

Het Noordhollands Duinreservaat is toegankelijk van zonsopkomst tot zonsondergang. Wandelen, fietsen en paardrijden is alleen toegestaan op paden en speelvelden. Honden zijn welkom, mits kort aangelijnd. Uitzonderingen zijn aangegeven op borden. Voor toegang tot het gebied heb je een duinkaart nodig. Deze kun je kopen bij een kaartautomaat of via de website van PWN. Alle toegangsregels vind je hier.

Duinkaart kopen