Kraakhelder water trekt duizenden vogels

In het infiltratiegebied Castricum komen natuur en drinkwaterwinning op een spectaculaire manier samen. Het water is er zo kraakhelder dat je tot op de bodem kunt kijken en de vissen ziet zwemmen. Het gebied staat bekend om de grote aantallen vogels. Vooral in strenge winters, als sloten en plassen in de polders bevroren zijn, komen ze van heinde en verre naar het stromende, ijsvrije water. Het fietspad Van Oldenborghweg loopt dwars door het gebied. Aan weerszijden passeer je water, rietkragen en bruggetjes. Vanaf Bezoekerscentrum De Hoep start een gemarkeerde wandelroute. Vergeet niet om de kijkhut bij het Hoefijzermeer te bezoeken, daar is iets altijd wel iets moois te spotten.

Wintergasten op het Hoefijzermeer

Het Hoefijzermeer ligt in het zuiden van het infiltratiegebied. De naam dateert nog uit de tijd dat het eiland in het midden verbonden was met het vaste land. Onder vogelaars in de regio is het Hoefijzermeer een begrip. Menig liefhebber heeft in de vogelkijkhut ‘Boetje van onze Kees’ zijn eerste ijsvogel, roerdomp of waterral gezien. Zelf heb ik er ook vele uren doorgebracht. Een bezoek levert altijd leuke waarnemingen en gezellige gesprekken met ‘hutgenoten’ op. In elk seizoen is er iets te zien. Persoonlijk vind ik het gebied in de winter op haar mooist. Er zwemmen dan veel wintergasten in het rond, zoals brilduiker, nonnetje, wintertaling, ijseend, tafeleend, ijseend, pijlstaart en grote zaagbek. En op windstille dagen kan het er ongelofelijk stil en rustgevend zijn. Alleen het stromende water maakt dan nog geluid.

Groep aalscholvers op eiland in Hoefijzermeer in de duinen bij Castricum | © Ronald van Wijk Fotografie

Van alle vogels in het infiltratiegebied maken de grote, zwarte aalscholvers de meeste indruk.

Broedende aalscholvers in bleke boomtoppen

Tijdens het broedseizoen is het een drukte van jewelste in het infiltratiegebied. Honderden aalscholvers nestelen in de bomen langs het water. In 2000 vestigden de eerste vogels zich op het eiland in het Hoefijzermeer. Sindsdien hebben ze zich verspreid over het gebied. Dat moet ook wel, want oude broedplaatsen storten vaak in omdat de bomen waarin ze nestelen uiteindelijk dood gaan van de zure uitwerpselen. Ouders vliegen heen en weer naar de nabijgelegen Noordzee om vis te vangen voor de hongerige jongen. Ze worden met een luid geknor verwelkomd als ze terugkomen. Een deel van de vogels zit met gespreide vleugels in de boom om hun veren te laten drogen. Als je goed kijkt, zie je in het zwarte verenpak mooie bronsgroene kleuren reflecteren in het zonlicht.

De Kwal

Wandelend of fietsend over de Van Oldenborghweg passeer je de ‘kwal’. Hier wordt elke seconde meer dan 800 liter voorgezuiverd water uit het IJsselmeer met grote kracht de infiltratiekanalen in gepompt. Een fascinerend gezicht, dat je niet wilt missen als je het infiltratiegebied bezoekt. Het opgepompte water verblijft ongeveer vier dagen in de kanalen, waarna het 40 meter diep in de bodem van de duinen zakt. Hier neemt de natuur het stokje over. De laatste bacteriën en virussen worden afgebroken en na minstens 30 dagen wordt het water weer opgepompt via de winputten. Na nog wat laatste behandelingen is het water klaar voor consumptie. Elk jaar wordt er hier 25 miljard liter drinkwater geproduceerd. Een indrukwekkende hoeveelheid.

Verticale bloementuin tussen het riet

Met al die nattigheid kun je ook veel planten verwachten in het infiltratiegebied. Verspreid over het terrein liggen een aantal natte valleien waarin vooral rietorchis en verfbrem in grote aantallen te zien zijn. Langs de oevers van de infiltratiekanalen groeit het riet manshoog. Tijdens het broedseizoen brengt een reeks aan kleine, haast onzichtbare rietvogels hun jongen groot in de dekking van stengels en blad. Later in de zomer, als de nesten alweer verlaten zijn, worden de groene rietkragen omgetoverd tot een soort verticale bloementuin. Vrijwel tegelijkertijd verschijnen de witte bloemen van haagwinde, de paarse bloemen van harig wilgenroosje en de roze schermpjes van koninginnenkruid. Ze trekken veel bijen, hommels en vlinders aan.

Vanaf bezoekerscentrum De Hoep wandel je in 1,5 uur door het infiltratiegebied. De route is gemarkeerd met rode pijltjes en gaat deels over fietspad. Je passeert het Hoefijzermeer aan de noordzijde.

natuurwegwijzer.nl

Johanna's Hof ligt pal tegenover Bezoekerscentrum De Hoep en het start/eindpunt van de wandelroute naar het infiltratiegebied. Het restaurant heeft een gezellig buitenterras en speelplaats.

johannashof.nl

Gelegen aan het Hoefijzermeer biedt deze kijkhut mooi uitzicht op de kop van het schiereiland. In de lente en zomer zijn er veel aalscholvers te zien. In de winter kans op waterral, roerdomp of ijsvogel.

vogelkijkhut.nl

Een groot houten scherm aan de noordzijde van het Hoefijzermeer. Inclusief een aantal kijkgaten onderin, zodat je op ooghoogte foto's kunt maken van dobberende vogels op het water.

vogelkijkhut.nl

Op het natuurplatform Waarneming.nl vind je een overzicht van planten en dieren die recent zijn waargenomen in het Infiltratiegebied Castricum. Inclusief foto's, geluiden, kaarten en grafieken.

Waarneming.nl

Ten zuiden van het infiltratiegebied, bij de kruising Van Oldenborghweg en Hoofdweg, ligt een uitkijkduin met bankjes. Erg hoog is het niet, maar dankzij de vrije ligging kun je ongehinderd alle kanten op kijken.

google.nl/maps
Leestip

Duinen en mensen Kennemerland

Als je meer wilt weten over de geschiedenis en natuur van de duinen tussen Vogelenzang en Bergen, dan mag je dit boek niet missen. Met veel kaarten, foto’s en achtergronden. Het boek is inmiddels uitverkocht, maar nog goed tweedehands te vinden. Of bestel een digitale versie (PDF) bij de uitgever.

Bestel PDF (€ 9,50)
Route

Infiltratiegebied Castricum

Vanaf Duiningang Van Oldenborghweg bij Castrcum aan Zee is het 10 minuten wandelen naar het infiltratiegebied. De parkeerruimte langs de Zeeweg is echter beperkt. Bij Duiningang Johanna’s Hof ligt een grote parkeerplaats met bezoekerscentrum en restaurant. Hier start ook de gemarkeerde wandelroute.

Navigatieadres: Johanna’s Weg 2, 1901 NX Castricum

Toegang

Noordhollands Duinreservaat

Het Noordhollands Duinreservaat is toegankelijk van zonsopkomst tot zonsondergang. Wandelen, fietsen en paardrijden is alleen toegestaan op paden en speelvelden. Honden zijn welkom, mits kort aangelijnd. Uitzonderingen zijn aangegeven op borden. Voor toegang tot het gebied heb je een duinkaart nodig. Deze kun je kopen bij een kaartautomaat of via de website van PWN. Alle toegangsregels vind je hier.

Duinkaart kopen