Natte valleien en parabolen vlakbij strand en zee

Achter het strand en zeeduinen van Heemskerk ligt een grote natte duinvallei (Verbrande Vlak) en een imposant, blinkend paraboolduin dat al van verre de aandacht trekt. In 2004 woedde hier een felle duinbrand, waarbij een groot deel van het landschap werd verwoest. De natuur toonde ongekende veerkracht. Waar vroeger struiken en bomen stonden, is een prachtig open en fris duinlandschap ontstaan. Het is een van mijn favoriete delen van het Heemskerkse duin. Je kunt er heerlijk wandelen en dankzij de afgelegen ligging is het hier zelden druk. Een bezoek is goed te combineren met het nabijgelegen strand en Het Gat van Heemskerk.

Duinbrand in 2004

Op 10 augustus 2004 stonden grote delen van dit duingebied in vuur en vlam. Brandweermannen werkten met man en macht om de felle brand te bedwingen. Indrukwekkend was de inzet van twee grote Chinooks als blushelikopter. In 12 uur tijd stortten ze meer dan 1 miljoen liter zeewater uit over de duinen. Na het sein ‘brandmeester’ werd de schade opgemaakt. Maar liefst 50 hectare was in vlammen opgegaan. Wat resteerde was een zwartgeblakerd landschap. Veel dieren verloren het leven. Vooral kleine dieren als slakken, kevers, padden en hagedissen maakten geen kans. In de maanden erna kreeg de natuur weer langzaam voet aan de grond. De brand van toen heeft het aangezicht van dit gebied op zijn kop gezet. Waar vroeger naaldbos en duindoorn het landschap domineerden, waait de zeewind tegenwoordig vrij over uitgestrekt duingrasland.

In de Duivelshoek ligt een prachtig paraboolduin. In de winter loopt de vallei vol met water | © Ronald van Wijk Fotografie

In de Duivelshoek ligt een prachtig paraboolduin. In de winter loopt de vallei vol met water

Plaatje van een paraboolduin

De duinen bij Heemskerk staan bekend om de vele paraboolduinen met hun kenmerkende vorm van een halve maan. Veel van deze parabolen liggen landinwaarts, onzichtbaar onder bossen en struweel. In de Duivelshoek is het paraboolduin in zijn volle, glorieuze vorm te bewonderen. Wat direct opvalt is de grote zanderige helling in het midden. Wie goed kijkt, kan aan weerszijden de lange smalle ‘armen’ zien die zich westwaarts richting strand en zee uitstrekken. Daartussen ligt een vlakte die door verstuiving van zand steeds lager is geworden en uiteindelijk het grondwaterniveau heeft bereikt. Dat is goed te zien in de winter, als de vallei volstaat met water. In de zomer droogt het langzaam op en komen plantjes als duizendguldenkruid en parnassia te voorschijn.

Vallei vol verfbrem en moeraswespenorchis

Ten zuiden van de Valleiweg ligt de grote, natte duinvallei van het Verbrande Vlak. In de zomer komt hier een hele reeks aan zeldzame duinplanten uitbundig tot bloei. Vooral de gele bloemetjes van verfbrem zijn hier massaal aanwezig. Op weinig andere plekken heb ik er zoveel gezien. Rietorchis, moeraswespenorchis en rode klaver doen het er ook goed. Met daartussen minder opvallende zeldzaamheden als bevertjes en veldgentiaan. De vallei is niet toegankelijk voor het publiek, maar wie een indruk wilt krijgen van de plantenrijkdom kan terecht bij een nat stuk aan de andere zijde van het wandelpad, aan de voet van het paraboolduin. Rondom een poel met riet zijn dezelfde planten in kleinere aantallen van dichtbij te bewonderen.

Vijftig tinten geel

Het gebied bestaat verder uit grote vlaktes met duingrasland. Hier heeft de brand iets moois opgeleverd. De glooiende contouren van het landschap zijn na de vlammenzee weer zichtbaar geworden. Verspreid over het terrein liggen kleine, lage duintjes, zanderige stukken met mossen, poeltjes die zomers droogvallen en eilandjes met kruipwilg. Dit is land voor fijnproevers. Met piepkleine bloemetjes en paddenstoelen, die je vaak alleen kunt zien als je er de tijd voor neemt. In de zomermaanden overheerst de kleur geel. Dichtbij de grond bloeit gewone rolklaver, muurpeper en liggende klaver. Met daartussen geel walstro, kleine ratelaar, teunisbloem én jacobskruiskruid, vaak met de geelzwarte rupsen van de Sint-Jacobsvlinder.

Strandpaviljoen De Vrijheit is genoemd naar het wrak dat hier in zee ligt. In een fijne, ongedwongen sfeer kun je op het terras genieten van een hapje en drankje. Alleen geopend tijdens het seizoen.

strandpaviljoendevrijheit

Op het natuurplatform Waarneming.nl vind je een overzicht van planten en dieren die recent zijn waargenomen in Duivelshoek en Verbrande Vlak Inclusief foto's, geluiden, kaarten en grafieken.

Waarneming.nl
Leestip

Duinen en mensen Kennemerland

Als je meer wilt weten over de geschiedenis en natuur van de duinen tussen Vogelenzang en Bergen, dan mag je dit boek niet missen. Met veel kaarten, foto’s en achtergronden. Het boek is inmiddels uitverkocht, maar nog goed tweedehands te vinden. Of bestel een digitale versie (PDF) bij de uitgever.

Bestel PDF (€ 9,50)
Route

Duivelshoek & Verbrande Vlak

Duivelshoek & Verbande Vlak is het beste te bereiken via Duiningang Oudendijk. Vanaf hier is het ongeveer een half uur wandelen en betreed je het gebied vanaf de Valleiweg. Er is geen gemarkeerde route. Bij strandopgang Heemskerk is een andere ingang van het gebied. Hou zuidwaarts aan bij de kruising van de fietspaden Van Oldenborgweg en Zwarte Weg.

Navigatieadres: Oudendijk 31, 1969 MN Heemskerk

Toegang

Noordhollands Duinreservaat

Het Noordhollands Duinreservaat is toegankelijk van zonsopkomst tot zonsondergang. Wandelen, fietsen en paardrijden is alleen toegestaan op paden en speelvelden. Honden zijn welkom, mits kort aangelijnd. Uitzonderingen zijn aangegeven op borden. Voor toegang tot het gebied heb je een duinkaart nodig. Deze kun je kopen bij een kaartautomaat of via de website van PWN. Alle toegangsregels vind je hier.

Duinkaart kopen